Палеонтологиялық экспонаттардың көшірмелерін жасау әдістері

DOI: https://doi.org/10.54944/kzbkx783tv94

ӘОЖ 069.5:730 + 73.026

Назымбетова Г.Ш., Акынов Ж.А.

ҚР ҒЖБМ ҒК «Зоология институты» РМК, аль-Фараби, 93, Алматы, 050010, Қазақстан E-mail: g.nazymbetova@mail.ru

Тұжырым:

Мақалада палеонтологиялық жәдігерлердің көшірмелерін жасаудағы көп жылдық тәжірибеге негізделген палеонтологиялық жәдігерлердің көшірмелерін жасау әдістері берілген. Ұсынылған әдістер қателіктерді болдырмауға, экспонаттардың сапасын жақсартуға, оларды өндіру уақытын қысқартуға және олардың қызмет ету мерзімін арттыруға мүмкіндік береді. Бұл ұсыныстар реставратор-суретшілерге, өнертанушыларға және музей кураторларына арналған. Бұл ұсыныстар ҚР ҒЖБМ ҒК «Ғылым ордасы» Табиғат музейінде палеонтологиялық қазба сүйектердің көшірмесін жасау және қалпына келтіру бойынша тағылымдамадан өту кезінде жас мамандарға қажетті кәсіби дағдыларды үйретудегі көп жылдық тәжірибеге негізделген.

Кілт сөздер: Қалпына келтіру, музей, көшірме, жәдігер.

Мақаланың толық нұсқасын PDF форматында жүктеп алыңыз:

Жүктеп алу

Кіріспе:

Музей көрмелерінің мәні экспонатқа айналған музей заттарын көрсету болып табылады. Кейде түпнұсқалармен бірге музей заттарының көшірмелері көбінесе көрме материалдары ретінде әрекет етеді. Алғашқы құйма (көшірме) музей 1827 жылы Бонн қаласында құрылды. Ең танымал құйма музейлер: Дрездендегі Корольдік Альбертин музейі (1887 жылдан бастап қайта салынған Арсенал ғимаратында орналасқан), Мәскеудегі Бейнелеу өнері музейі (қазіргі Пушкин атындағы Мемлекеттік бейнелеу өнері музейі). Көшірме – музей экспонаттарының орнына көрсету үшін арнайы жасалған заттар. Көшірме түпнұсқаның маңызды мүмкіндіктерін қайталайды. Түпнұсқаның өлшемі, пішіні, түсі, текстурасы балауыздан, папье-машеден, пластмассадан, гипстен және басқа материалдардан жасалған муляждар арқылы дәл беріледі.

Гипсті мүсіндік материал ретінде пайдалану ежелгі дәуірден бері белгілі. Оны бірінші болып мүсіндік портреттер жасауда мысырлықтар пайдаланды. Ең көне гипс өнімдер Эхнатон дәуірінің шеберханаларында табылған және 14 ғасырдың 40-жылдарына жатады. Эллиндік дәуір гипспен жұмыс істеудің жаңа әдісін жасады – қалыпқа құю. Бұл технология мүсін жасау процесін айтарлықтай жылдамдатып, дайын ескерткіштерді қайталауға мүмкіндік берді. Дәл осы әдіс құйма жасауда негізгі болып табылады (Николас Пенни [Nicholas Penny] 1993).

Көшірме жасау үшін саз және қағаз қабатымен жабылған түпнұсқа жұмыс гипс қаптамасымен жабылады, оның ішіне жұмыс көлемі үлкен болса, арматура бөліктері салынады. Корпус қатайып, түпнұсқадан алынғаннан кейін, пайда болған пішіндегі ұсақ ақаулар жойылады және көркем сылақ құю үшін тесіктер бұрғыланады (Одноралов [Odnoralov] 1982). Көшіру қатаң түрде жүреді бастапқы жұмыс бойынша, бірақ көшірменің өлшемдерін пропорционалды өзгертуге болады. Түпнұсқаладың көшірмесін жасау оңай емес. Алынған нысандар табиғи заттардың дәл көшірмелері сияқты. Бір қарағанда, тіпті сарапшылар да айырмашылықты байқамайды.

Бұл мақаланы жазудың мақсаты – музей экспонаттарының көшірмелерін техникалық жасаудың әдістемелік сипаттамасын, жұмыстың негізгі кезеңдерін, қажетті материалдар мен құралдар бойынша мәліметтер беру.

Әдебиеттер:

Nicholas Penny 1993. The Materials of Sculpture. Yale University Press. 318 р.

Одноралов Н.В. 1982. Скульптура и скульптурные материалы. Москва: Изобразительное искусство. 224 с.