DOI: https://doi.org/10.54944/kzbzo752ow85
ӘОЖ: 591.5:597.828 (574.25)
¹Тарасовская Н.Е., ²Арыстанбай А.Ә., ²Булекбаева Л.Т.
¹1Павлодар мемлекеттік педагогикалық институты, Мира көшесі, 60, Павлодар, 140002, Қазақстан
²С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті, Жеңіс даңғылы, 62, 010011, Нұр- Сұлтан, Қазақстан.
E-mails: narbota12@mail.ru; ayaulym_07_07@mail.ru
Тұжырым:
Мақалада авторлар Қазақстанда бұрын соңды зерттелмеген үшкіртұмсықты бақалардың морфологиялық ерекшеліктерін көрсетеді және сонымен қатар зерттеушілер гельминттердің қосмекенділердің өсуі мен дамуына ықпалын ерекше атап өткен. Ертіс өзенінің жайылма биотоптарындағы үшкіртұмсықты бақа денесінің пропорциясының динамикасына ерекше назар аударылады. Авторлардың зерттеулерінің мақсаты 2007-2013 жылдардағы батрахологиялық өлшеулерді талдау болды табылады. Барлық алынған деректер статистикалық өңдеуден өткізілген және кестеде көрсетілген. 2007-2009 жылдардың жазғы маусымында Haplometra cylindracea өкпе трематодымен Rana arvalis қарқынды инфекциясы байқалғаны анықталды. Бұл 2008-2009 жылдары үшкіртұмсықты бақалардың жас өкілдерінің таңдамалы өліміне әкелуі мүмкін. Үшкіртұмсықты бақалардың денесінің ұзындығы мен индекстері, сондай-ақ олардың мөлшеріне әсер ететін факторлар анықталған. Мақалада зерттеушілердің қосмекенділердің көптеген түрлеріне қатысты көзқарастары талданады, сондай-ақ солтүстікке қарай жылжу кезінде аяқ-қолдардың салыстырмалы ұзындығының қысқаруы зерттеушілер болжағандай терморегуляциямен байланысты болуы мүмкін. Авторлар 2010 жылдан бастап бақалардың жайылма популяциясы жоғары патогенді гельминт жұқпасының көбеюі және 2012 жылы Ертісте өтемдік судың болмауы себебінен бақалардың санының азаюынан ішінара немесе едәуір үлеске қоныс аударатын особьтермен толықтырылды деген пікірге келген.
Кілт сөздер: үшкіртұмсықты бақа, қосмекенділер, батрахологиялық өлшемдер, популяция, биотоптар.
Мақаланың толық нұсқасын PDF форматында жүктеп алыңыз:
Кіріспе:
Үшкіртұмсықты бақа сүйемелдеу болып табылады, ал кейде Казақстанның көптеген биотоптарында құйрықсыз қос мекенділердің жалғыз түрі болып келеді. Оның морфологиялық ерекшеліктері Қазақстанда зерттелмеген, дегенмен Ресеймен іргелес аумақтарында, соның ішінде Обьтың жоғарғы ағысы мен Ертістің төменгі ағысы бойынша деректер бар (Банников, т.б., 1977). 2007-2013 жылдардағы біздің батрахологиялық өлшеулеріміздің нәтижелері Ертіс өзенінің жайылмасы нүктелерінің бірінде үшкіртұмсықты бақаның дене пропорцияларының динамикасын бақылауға және Rana arvalis популяциясына кейбір факторлардың әсерін анықтауға мүмкіндік берді.
Әдебиеттер:
Банников А.Г., Даревский И.С., Ищенко В.Г., Рустамов А.К., Щербак Н.Н., 1977. Определитель земноводных и пресмыкающихся фауны СССР. Учеб. пособие для студентов биол. специальностей пед. ин-тов. – М.: Просвещение. – 415 с.
Лакин Г.Ф., 1980. Биометрия [Учеб. пособие для биол. спец. вузов]. – М.: Высшая школа. – 293 с.
Ляпков С.М., Корнилова М.Б., Северцов А.С., 2002. Демографические характеристики и динамика численности популяции травяной лягушки (Rana temporaria). Зоологический журнал. Т. 81. № 10. С. 1251-1259.
Ляпков С.М., Черданцев В.Г., Черданцева Е.М., 2005. Соотношение географической и локальной изменчивости демографических и репродуктивных характеристик у остромордой лягушки (Rana arvalis). III Международная научная конференция «Биоразнообразие и роль зооценоза в естественных и антропогенных экосистемах». Днепропетровск. – Днепропетровск, издательство ДНУ. – С. 368-371.
Қазақ тілі 
Русский 
English (UK)